การปฏิวัติอุตสาหกรรมนั้นไม่ใช่เป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีเพียง แต่การปฏิบัติอุตสาหกรรมสร้างมูลค่าอีกทั้งยังเปลี่ยนแปลงกลไกลสังคมและระบบแห่งอำนาจ การปฏิวัติดังกล่าวปรากฎขึ้นในรูปแบบเหตุการณ์ที่เรียงร้อยกันอย่างต่อเนื่อง เช่น เทคโนโลยีใหม่ที่ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมและระบบกลไกโครงสร้างพื้นฐานที่ใช้ในการผลิตและการเคลื่อนย้ายสินค้า ส่วนการโทรคมนาคมสื่อสารข้อมูลนั้นนับว่าเป็นปัจจัยทรงอิทธิพลขับเคลื่อนการปฏิวัติอุตสาหกรรม เมื่อมีการใช้เทคโนโลยีใหม่ ผลผลิตที่ได้ไม่ว่าจะเป็นสินค้าและบริการย่อมเปลี่ยนไป และในส่วนของการจัดองค์กรและการใช้แรงงานในโรงงานก็เช่นกัน

• 

แนวคิด “การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่สี่” (4IR) ที่เกิดขึ้นเมื่อ 2016 คือผลพวงส่องสะท้อนการทิศทางพัฒนาการของอุตสาหกรรมที่มุ่งไปสู่หมุดหมายอันได้แก่อุตสาหกรรมอัจฉริยะและเป้าหมายทางการผลิต ประเทศในอาเซียนรวมถึงประเทศไทยเองก็ตาม กำลังประสบภาวะการเปลี่ยนแปลงทางอุตสาหกรรมในอัตราที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน อันเนื่องจากระบบอัตโนมัติ การเชื่อมต่อแบบยิ่งยวด เทคโนโลยีคลาวด์ เทคโนโลยีเสมือนจริงและความจริงเสริม ปัญญาประดิษฐ์ แมชชีนเลิร์นนิง อินเทอร์เน็ตของสรรพสิ่ง และเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นใหม่อื่นใด

Framing industrial revolutions
Source: “Seizing opportunities: ASEAN country cluster readiness in light of the fourth industrial revolution” in Asia and the Global Economy, 2(1) by P Enzmann, M Moesli

สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ASEAN) เป็นตัวแทนของเศรษฐกิจโลกที่ใหญ่เป็นอันดับ 5 ด้วย GDP 3.2 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ ภูมิภาคนี้มีประชากรมากกว่า 630 ล้านคนและเป็นหนึ่งในภูมิภาคที่มีพลวัตมากที่สุดในแง่ของเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการเมือง บรรดาประเทศสมาชิก ต่างเผชิญกับความท้าทายเชิงวิสัยทัศน์และการดำเนินการตามแนวคิด 4IR ตัวอย่างความท้าทายเชิงวิสัยทัศน์ เช่น กลยุทธ์หลักของสิงคโปร์คือปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานและแนวปฏิบัติ ความร่วมมือด้านการวิจัยและพัฒนาเพื่อพัฒนาบุคลากรรุ่นใหม่ และการร่วมมือกับชุมชนภาคการผลิต กรอบนโยบายอุตสาหกรรม 4.0 ของมาเลเซียมุ่งเสริมสร้างการเติบโตของผลิตภาพแรงงาน การสนับสนุนด้านการผลิตต่อเศรษฐกิจ ขีดความสามารถด้านนวัตกรรม และงานที่ใช้ทักษะขั้นสูง “Making Indonesia 4.0” เน้นย้ำประเด็นด้าน การเสริมศักยภาพ SME, ระบบนิเวศน์ทางนวัตกรรม, การลงทุนด้านเทคโนโลยี และกำหนดตัวบทกฎหมายเพื่อสนับสนุนและขับเคลื่อน ส่วนวิสัยทัศน์อุตสาหกรรม 4.0 ของเวียดนามมุ่งหมายเพื่อเป็นกลไลหล่อลื่นการเติบโตทางเศรษฐกิจ เศรษฐกิจดิจิทัล การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ คุณภาพชีวิต การป้องกันประเทศ และสิ่งแวดล้อม

ดัชนีความพร้อมด้าน AI ของรัฐบาลโดย Oxford Insights เป็นอีกเครื่องมือการประเมินเพื่องาน 4IR ตามรายงานของ Oxford Insights ดัชนีความพร้อมด้าน AI ของรัฐบาลนี้ ได้มาจากการประเมินตัวแปรปัจจัยสภาพแวดล้อมที่เกี่ยวข้อง ดัชนีนี้ช่วยให้รัฐบาลเตรียมพร้อมการใช้บริการ AI ในประเทศของตนได้ดียิ่งขึ้น แกนการประเมินที่นำประมวลตัวดัชนี ได้แก่ รัฐบาล ภาคเทคโนโลยี ข้อมูลและโครงสร้างพื้นฐาน รัฐบาลทั่วโลกหันมาใช้ AI เพื่อปรับปรุงบริการสาธารณะ สร้างความได้เปรียบทางเศรษฐกิจเชิงกลยุทธ์ อย่างไรก็ตามการสร้างจุดยืนทางด้านเทคโนโลยี AI ที่เป็นคุณและเป็นประโยชน์ต่อการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ รัฐจำเป็นต้องมีกลไกและโครงสร้างที่สนับสนุนการทำงานของกลไกดังกล่าวที่สอดคล้องเหมาะสม ในรายงาน Government AI Readiness Index 2021 นับว่าเป็นครั้งแรกที่ ภูมิภาคเอเชียตะวันออกจำนวน 5 ประเทศติดโผ 20 อันดับโลกที่ได้คะแนนสูงสุด ประเทศที่ได้รับคะแนนสูงสุดในภูมิภาคตามที่กล่าวนี้เป็นผลพวงมาจากการเร่งรัดส่งเสริมพัฒนาทักษะแรงงานและการวิจัยขั้นสูงโครงสร้างพื้นฐานทางเทคโนโลยี

The pillars and dimensions of the Government AI Readiness Index
Source: Government AI Readiness Index 2021, Oxford Insights

สิงคโปร์เป็นประเทศเดียวที่มีความพร้อมด้าน 4IR มากที่สุด ในขณะที่สมาชิกอาเซียนส่วนใหญ่มีความพร้อมในระดับปานกลาง มีความเป็นไปได้ว่าเศรษฐกิจดิจิทัลในอาเซียนมีขนาดใหญ่พ่อที่จะได้รับการจัดอันดับอยู่ในห้าอันดับแรกของโลกในปี 2025 นำโดยอินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไทย และเวียดนาม ความสามารถของรัฐบาลในการเก็บเกี่ยวศักยภาพด้านนวัตกรรมปัญญาประดิษฐ์ของอาเซียนนั้นดีกว่าค่าเฉลี่ยของโลกและของเอเชียแปซิฟิก สำหรับอินโดนีเซีย ไทย สิงคโปร์ และมาเลเซียนั้น เป็นประเทศในอันดับต้น ๆ ที่ใช้เทคโนโลยี AI ในอาเซียนในอัตรา 24.7%, 17.1%, 99.9% และ 8.1% ตามลำดับ และแม้ว่าจะเป็นเช่นนั้นก็ตาม แต่ก็ยังพบว่าความเหลื่อมล้ำทางความพร้อมด้าน 4IR ของประเทศสมาชิกอาเซียนก็ยังคงอยู่

ย้อนมาดูพัฒนาการในประเทศไทย ซึ่ง GSMA ได้เผยแพร่รายงานประจำปีสังคมดิจิทัล ฉบับที่ 6 สำหรับภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ซึ่งมีเนื้อหาที่เน้นที่แง่มุมความเป็นสังคมดิจิทัล เป็นข้อมูลที่ช่วยให้รัฐบาลนำไปเพื่อบริหารวิกฤตและโอกาสสังคมดิจิทัลและการพัฒนาอุตสาหกรรม 4.0 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ รายงานระบุว่าประเทศไทยมีความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องในด้านคะแนนสังคมดิจิทัล ทั้งนี้เนื่องจากประชากรมีไลฟ์สไตล์ดิจิทัลเพิ่มมากขึ้น ตัวอย่างเช่น ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2564 สหพันธ์อีสปอร์ตแห่งประเทศไทยได้ให้การยอมรับและรับรอง “อีสปอร์ต” ให้มีฐานะเป็นกีฬาอาชีพในประเทศไทย การเคลื่อนไหวทางดิจิทัลนี้จะเป็นประตูเปิดไปสู่โอกาสและพัฒนาการไปสู่สังคมดิจิทัลของภูมิภาค ร่วมถึงการพัฒนาตามแนวคิดอุตสาหกรรม 4.0 อีกด้วย

นอกจากนี้ สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ETDA) กำลังดำเนินการออกกฎหมายเพื่อแทนที่บัตรประจำตัวประชาชนด้วยการยืนยันอัตลักษณ์แบบดิจิทัล นี่คือก้าวเดินไปสู่ระบบการจัดการอัตลักษณ์ดิจิทัล โดยนำเอาเทคโนโลยี Blockchain มาใช้เป็นกลไกการตรวจสอบที่รวดเร็ว ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพ ระบบการจัดการอัตลักษณ์ดิจิทัลนี้ จะช่วยให้คนไทยรักษาความเป็นส่วนตัวของข้อมูลส่วนบุคคลได้อย่างสมบูรณ์ เพราะจะมีแต่เพียงเจ้าของข้อมูลเพียงบุคคลเดียวเท่านั้นที่มีสิทธิ์ในการอนุมัติหรือปฏิเสธการเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคล

Article by: Asst. Prof. Suwan Juntiwasarakij, Ph.D. & MEGA Tech

Distinct from mere technological change, industrial revolutions have revolutionized value generation and transformed societies and the system of power. Such revolutions represent a series of events that successively build on each other. New Technologies that affect industries and the infrastructure equipment used in production, the movement of goods, and the transmission of information drive industrial revolutions. As new technologies are applied, the output of goods and services is altered, and so is the organization and utilization of labor in factories.

• 

Coined in 2016, the concept of the “fourth industrial revolution” (4IR) has captured and represented the movement toward smart industry and manufacturing goals. ASEAN countries, including Thailand, are experiencing industrial transformation on an unprecedented scale with automation, hyper-connectivity, cloud technologies, virtual and augmented reality, artificial intelligence, machine learning, the internet of things, and emerging technologies.

Framing industrial revolutions
Source: “Seizing opportunities: ASEAN country cluster readiness in light of the fourth industrial revolution” in Asia and the Global Economy, 2(1) by P Enzmann, M Moesli

The Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) collectively represents the fifth-largest global economy, with a GDP of USD 3.2 trillion. The region is home to more than 630 million people and has been one of the most dynamic in terms of economic, cultural, and political environment. Among the members, countries face their 4IR vision and implementation challenges. For instance, Singapore’s key strategies include transforming facilities and operations, research and development partnerships to develop new talent, and collaborating with manufacturing communities. Malaysia’s industry 4.0 policy framework focus on labor productivity growth, manufacturing contribution to the economy, innovation capacity, and high-skilled jobs. “Making Indonesia 4.0” prioritizes SME empowerment, innovation ecosystem, technology investment, and regulatory re-optimization. Vietnam’s industry 4.0 vision aims to facilitate economic growth, the digital economy, human resources development, the quality of life, national defense, and the environment.

The government AI readiness index by Oxford Insights has recently been one of the assessment tools for 4IR development. According to Oxford Insights, the Government AI Readiness Index assesses particular conditions to help governments better prepare for adopting their AI services. The pillars considered are the government, the technology sector, and the data and infrastructure. Globally, governments are turning to AI to improve their public services and gain strategic economic advantages. However, positioning themselves to make the most of this AI-powered transformation requires governments to have the right tools and operating environment. In Government AI Readiness Index 2021 report, East Asian Countries, for the first time, make up one-quarter of the top 20 ranked countries. The top-scoring countries in the region are boosted by skilled workforces and advanced research and technological infrastructures.

The pillars and dimensions of the Government AI Readiness Index
Source: Government AI Readiness Index 2021, Oxford Insights

Singapore is the only readiest country for taking a ride on 4IR, while most ASEAN members are moderately prepared for it. The size of the ASEAN digital economy has the opportunity to be ranked as one of the world’s top five in 2025, led by Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand, and Vietnam. The government’s capacity to exploit AI’s innovative potential in ASEAN is better than the world average and the Asia Pacific. Indonesia, Thailand, Singapore, and Malaysia are the top that applies AI technology in ASEAN at the rate of 24.7%, 17.1%, 99.9%, and 8.1%, respectively. Meanwhile, the 4IR readiness disparity among the ASEAN member countries is still.

THE DEVELOPMENT IN THAILAND

               Considering the development in Thailand, GSMA has released the sixth annual digital society report for the Asia Pacific, which focuses on the critical aspects of a digital society. The information allows governments to address challenges and opportunities more efficiently toward their digital society and industry 4.0 development. According to the report, Thailand has continuously progressed on the digital society score since the population has increasingly adopted a digital lifestyle. For example, in September 2021, the Thai E-Sports Federation endorsed and recognized e-sports as a professional sport in Thailand. This digital movement will bring opportunities and capabilities for the region’s digital society, including industry 4.0 initiatives.

               Moreover, the Electronic Transactions Development Agency (ETDA) is working on legislation replacing physical ID cards with digital IDs. This entails moving toward a digital identity management system. Blockchain technology is employed for verification mechanisms that are fast, secure, and robust. The digital identity management system will give Thai individuals complete control over their data privacy since they are the only persons who can respond to any personal information request.

Article by: Asst. Prof. Suwan Juntiwasarakij, Ph.D. & MEGA Tech

単なる技術の変化とは異なり産業革命は価値の生成に革命をもたらし力の社会と力のシステムを革命改革した。このような革命は相互に造り上げて行く一連の出来事を表している。産業に影響を与える新テクノロジーと生産に使用されるインフラ設備、商品の移動、およびに情報の伝達が産業革命を推進する。新しい技術が適用されるにつれ商品やサービスの生産量は変化し工場での労働力の組織化と活用もそれに伴って変化して行く。

• 

2016 年に考案された「第 4 次産業革命」(4IR)の概念はスマートな産業と製造の目標に向けた動きを捉え表現している。タイを含むASEAN諸国は自動化、ハイパーコネクティビティ、クラウド技術、仮想現実と拡張現実、人工知能、機械学習、モノのインターネット、およびに新興技術により前例のない規模で産業の変革を経験している。

                    東南アジア諸国連合(ASEAN)は全体で世界5番目に大きな経済でありGDPは3.2兆米ドルだ。この地域には6億3000万人以上の人々が住んでおり経済、文化、政治環境の面で最もダイナミックな地域の一つだ。メンバー各国は4IRのビジョンと実施上の課題に直面している。例えばシンガポールの主要な戦略には施設と運用の変革、新しい才能を開発するための研究開発パートナーシップ、製造コミュニティとの協力が含まれる。マレーシアのインダストリー4.0政策の枠組みには労働生産性の向上、経済への製造業の貢献、イノベーション能力、高度なスキルを持つ仕事に焦点を当てている。 「Making Indonesia4.0」ではSMEの強化、イノベーション エコシステム、テクノロジーへの投資、規制の再最適化を優先している。ベトナムのインダストリー 4.0 ビジョンは、経済成長、デジタル経済、人材育成、生活の質、国防、環境を促進する事をその目的としている。

Framing industrial revolutions
Source: “Seizing opportunities: ASEAN country cluster readiness in light of the fourth industrial revolution” in Asia and the Global Economy, 2(1) by P Enzmann, M Moesli

Oxford InsightsのAI Readiness Indexは政府の最近4IR 開発の評価ツールの一つとなっている。Oxford InsightsによればGovernment AI Readiness Indexは政府がAI サービスを採用するためのより良い準備をするのに役立つ特定の条件の評価をしている。考慮対象の柱は政府、テクノロジーセクター、およびにデータとインフラストラクチャである。世界的には政府は公共サービスを改善し戦略的な経済的優位性を獲得するためにAIに目を向けている。ただしこのAIを活用した変革を最大限に活用できるようにするには政府は適切なツールと運用環境を準備する事が必要だ。Government AI Readiness Index 2021レポートにおいて東アジア諸国は初めて上位20か国の4分の1を占めた。この地域で最高得点を獲得した国々は熟練した労働力と高度な研究および技術インフラによって後押しされている。

加盟国もある程度の準備はできている。ASEAN のデジタル経済の規模はインドネシア、マレーシア、フィリピン、シンガポール、タイ、ベトナムを筆頭に2025年には世界のトップファイブの一つにランクされる可能性がある。AIの革新的な可能性をASEANで活用する政府の能力は世界平均やアジア太平洋地域のそれよりも優れている。インドネシア、タイ、シンガポール、そしてマレーシアはそれぞれ24.7%、17.1%、99.9%、8.1% の割合でASEANでAI技術を適用するトップだ。一方ASEAN 加盟国間における4IR準備状況の格差は依然として存在する。

The pillars and dimensions of the Government AI Readiness Index
Source: Government AI Readiness Index 2021, Oxford Insights

タイでの開発

                    タイでの発展を考慮してGSMAはデジタル社会の重要な側面に焦点を当てたアジア太平洋地域向けの第6回デジタル社会年次レポートをリリースした。この情報を基に政府はデジタル社会とインダストリー4.0の発展に向けたより効率的に課題と機会に取り組む事が可能だ。レポートによるとタイは国民が益々デジタルライフスタイルを採用しているためデジタル社会スコアで継続的に前進している。例えば2021年9月にタイのE-スポーツ連盟はe-スポーツをタイのプロ スポーツとして承認した。このデジタル化の動きはインダストリー4.0イニシアチブを含めこの地域のデジタル社会に機会と能力をもたらそう。

                    そして更に、電子取引開発局(ETDA)は物理的なIDカードをデジタルIDに置き換える法律に取り組んでいる。これにはデジタルID 管理システムへの移行が伴う。ブロックチェーン技術は、高速、安全、堅牢な検証メカニズムに採用されている。デジタルID管理システムにより個人情報の要求に対応できるのはタイ人だけでありその理由はタイ人個人だけがデータのプライバシーを完全に管理できるからだ。

Article by: Asst. Prof. Suwan Juntiwasarakij, Ph.D. & MEGA Tech