Article by Pornphimol Winyuchakrit (Ph.D.), Sustainable Energy and Low Carbon Research Unit
Sirindhorn International Institute of Technology, Thammasat University
การจัดการฐานข้อมูลเพื่อพัฒนาประสิทธิภาพพลังงาน
การพัฒนานโยบายด้านพลังงาน ประสิทธิภาพพลังงาน และพลังงานทดแทน เป็นคำที่มีความสำคัญเกี่ยวข้องกับการจัดการอุตสาหกรรม ปัจจุบันบริษัทอุตสาหกรรมหลายแห่งกำลังเริ่มต้นและเร่งลดการใช้พลังงานในบริษัท ทั้งนี้ความพยายามต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นทั้งหมดเนื่องจากเหตุผลหลายประการ โดยเฉพาะการเพิ่มขึ้นของต้นทุนทางด้านพลังงานรวมถึงการลดมลภาวะทางสิ่งแวดล้อม เพราะฉะนั้นบริษัทอุตสาหกรรมจึงให้ความสนใจเป็นอย่างมากที่จะพัฒนาการจัดการข้อมูลพลังงานและระบบการจัดการพลังงานให้มีประสิทธิภาพ ซึ่งจะกลายเป็นหัวใจสำคัญต่อการดำรงอยู่ของบริษัทในอนาคตกันเลยทีเดียว
ระบบการจัดการพลังงาน (Energy Management System: EnMS) เป็นระบบที่ถูกนำมาใช้เพื่อตรวจสอบ ตรวจวัด และควบคุมปริมาณการใช้พลังงาน นับเป็นกระบวนการที่สำคัญในการจัดทำระบบ ISO 50001:2011 ทั้งนี้ก่อนที่จะเริ่มกระบวนการใด ๆ ก็ตาม บริษัทอุตสาหกรรมควรทำความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับข้อมูลพลังงานที่มีอยู่และข้อมูลที่ต้องทำการตรวจสอบ บันทึก และรวบรวม นั่นหมายความว่าการควบคุมการใช้พลังงานด้วยการตรวจสอบ การตรวจวัดและบันทึก การวิเคราะห์ และการรายงานข้อมูลพลังงานเป็นองค์ประกอบที่สำคัญสำหรับการดำเนินการระบบการจัดการพลังงานเป็นอย่างยิ่ง
โดยทั่ว ๆ ไป โครงสร้างระบบการจัดการพลังงานเป็นการกระบวนการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องและสอดคล้องกันเพื่อระบุศักยภาพของการอนุรักษ์พลังงาน ประกอบไปด้วย 3 กระบวนการหลัก ได้แก่ การให้คำปรึกษาด้านพลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ (Energy efficiency consulting) การจัดการพลังงาน (Energy management) และการพัฒนาประสิทธิภาพพลังงาน (Energy efficiency improvement) ดังรูปที่ 1 การเก็บข้อมูลและการวิเคราะห์การใช้พลังงานของบริษัทตนเองเป็นพื้นฐานที่สำคัญในการพัฒนาระบบการจัดการพลังงาน โดยที่ผลการวิเคราะห์จะเป็นตัวบ่งบอกถึงศักยภาพการอนุรักษ์พลังงาน นอกจากนี้นโยบายและการวางแผนพลังงานของบริษัทถูกนำมาใช้เพื่อจัดการและปรับปรุงระบบการจัดการพลังงาน ควบคู่ไปกับการกำหนดเป้าหมายในการอนุรักษ์พลังงาน
การให้คำปรึกษาด้านพลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ
เมื่อทำการบันทึกข้อมูลการใช้พลังงานของบริษัทแล้ว ที่ปรึกษาด้านพลังงานมีบทบาทสำคัญในกระบวนการทบทวนข้อมูลการใช้พลังงาน และควรเริ่มวิเคราะห์หาโอกาสในการลดการใช้พลังงานของบริษัทโดยที่ไม่เสียค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนต่ำ ทั้งนี้ ทีมงานให้คำปรึกษาด้านพลังงานควรเป็นตัวแทนของบุคลากรในองค์กรที่มีความรู้พื้นฐานด้านการตลาดและการวิเคราะห์ทางเทคนิคซึ่งจะช่วยให้สามารถระบุโอกาสและแนวทางในการลดการใช้พลังงานแบบต้นทุนต่ำได้และบรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้
การจัดการพลังงาน
การจัดการพลังงานถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลัก ๆ คือ ฝ่ายบริหารทำหน้าที่ในการประกาศนโยบายและแผนพลังงานของบริษัท และฝ่ายปฏิบัติงานทำหน้าที่ดำเนินมาตรการอนุรักษ์พลังงานให้ได้ตามแผนและเป้าหมายการอนุรักษ์พลังงานที่บริษัทกำหนดไว้
Robotron. “Energy management in industry”. Retrieved November 15, 2017, from http://www.robotron.eu/businessunits/industry/energymanagement.html
การพัฒนาประสิทธิภาพพลังงาน
ทีมงานฝ่ายปฏิบัติงานภายใต้กระบวนการจัดการพลังงานต้องทำร่วมกันกับทีมงานพัฒนาประสิทธิภาพพลังงาน ซึ่งปกติมักจะเป็นทีมงานเดียวกัน โดยทั่วไป ผู้ปฏิบัติงานในกระบวนการอุตสาหกรรมเป็นหัวใจสำคัญของการตรวจสอบและการตรวจวัดข้อมูลพลังงานของบริษัท เนื่องจากเป็นผู้ที่มีประสบการณ์และคุ้นเคยกับการทำงานของเครื่องจักรภายในโรงงานเป็นอย่างดี จึงสามารถทำการตรวจวัดและให้คำแนะนำเกี่ยวกับข้อผิดพลาดของข้อมูลได้ดี เมื่อดำเนินการตรวจวัดข้อมูลแล้ว การเปรียบเทียบข้อมูลการใช้พลังงานทั้งก่อนและหลังการดำเนินการอนุรักษ์พลังงานควรถูกวิเคราะห์ในกระบวนการดังกล่าวนี้ และส่งข้อมูลการวิเคราะห์กลับไปทำการตรวจสอบและทบทวนอีกครั้งโดยผู้ตรวจสอบภายในของบริษัท รวมถึงการประเมินผลการอนุรักษ์พลังงานตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ จากนั้นการดำเนินงานการอนุรักษ์พลังงานรอบใหม่จะเริ่มต้นขึ้นอีกครั้งเมื่อมีการตรวจสอบข้อมูลและพบว่ามีการใช้พลังงานอย่างไม่มีประสิทธิภาพเกิดขึ้น
