เทคโนโลยีและนิเวศน์อุตสาหกรรม 4.0 ไม่ว่าจะเป็น หุ่นยนต์ขั้นสูง การพิมพ์สามมิติ ความเป็นจริงแต่งเติม และการจำลองโรงงานดิจิทัลแบบเรียลไทม์ ไม่เพียงแต่จะช่วยให้ผู้ผลิตสามารถปรับปรุงความเร็วและผลผลิตได้อย่างมีนัยสำคัญ แต่ยังเสริมศักยภาพยกระดับสู่การแข่งขันบนเวทีโลก ทำให้สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ตระหนักถึงโอกาสในการยกระดับอุตสาหกรรมการผลิตในภูมิภาคโดยทันที บทความนี้จึงขอนำเสนอพัฒนาการของของประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้านที่สอดรับกับอุตสาหกรรม 4.0

ในขณะที่การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่สี่ (4IR) กำลังเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจโลก ประเทศสมาชิกอาเซียนได้กำหนดยุทธศาสตร์เพื่อสร้างประชาคมดิจิทัลอาเซียน โดยเรียนรู้แนวทางและนโยบายร่วมกัน ในที่สุดวันที่ 29 เมษายน แนวคิด 4IR ได้รับการยอมรับในการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 30 ณ กรุงมะนิลา กรอบยุทธศาสตร์ 4IR โดยประชาคมอาเซียนดิจิทัลได้ถูกหยิบยกขึ้นมานำเสนอและหารือเป็นครั้งแรก

แนวปฏิบัติ “Smart Nation Roadmap” ของสิงคโปร์ได้กลายมาเป็นเกณฑ์มาตรฐานของภูมิภาคในช่วงแรก โดยรัฐบาลสิงคโปร์ระดมทุนเสริมสร้างขีดความสามารถแรงงานให้สอดครับกับแผนงาน ส่วนรัฐบาลฮานอยเองก็ส่งเสริมการพัฒนา ICT ด้วยแรงจูงใจด้านการเงินการภาษี เพิ่มทักษะให้กับแรงงานโดยมุ่งเน้นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

มาเลเซียตอบรับกรอบยุทธ์ศาสตร์ 4IR ของ Digital ASEAN Community โดยมุ่งเน้นสร้างระบบนิเวศที่เหมาะสมไม่ว่าจะเป็น การสรรหาบุคลากรผู้มีความสามารถและทักษะ แพลตฟอร์มเพื่อการทำงานร่วมกัน โครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล การสนับสนุนด้านเงินทุน และความพร้อมข้อมูลและการแบ่งปันข้อมูล อย่างไรก็ตาม แผนงาน IR4.0 ของอินโดนีเซียมุ่งเน้นไปที่ภาคอุตสาหกรรมที่สำคัญ เช่น อาหารและเครื่องดื่ม สิ่งทอและเครื่องนุ่งห่ม ยานยนต์ อิเล็กทรอนิกส์ และเคมีภัณฑ์ตามรายงานของคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจของสิงคโปร์

รัฐบาลไทยขานรับกรอบยุทธ์ศาสตร์ 4IR ของ Digital ASEAN Community โดยจัดสรรงบประมาณ 5 พันล้านเหรียญสหรัฐในเดือนกรกฎาคม 2560 โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อ (ก) ส่งเสริมธุรกิจผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมทางเทคโนโลยีในท้องถิ่น (ข) จัดตั้งสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจ (DEPA) และคณะกรรมการเศรษฐกิจดิจิทัลแห่งชาติ (NDEC) และ (ค) เพิ่มรายจ่ายด้านการวิจัยและพัฒนา

อาจจะกล่าวได้ว่า นโยบายที่มีวิสัยทัศน์และโดดเด่นที่สุดของไทยคือ “ประเทศไทย 4.0” ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากแนวคิดอุตสาหกรรม 4.0 อย่างไรก็ดี ประเทศไทย 4.0 เป็นนโยบายทางเศรษฐกิจซึ่งส่งเสริมบทบาทของเทคโนโลยี นวัตกรรม และความคิดสร้างสรรค์ เพื่อให้เกิดการหลุดพ้นสู่กระบวนทัศน์ใหม่โดย ประเทศไทย 4.0 สืบทอดวิสัยทัศน์จาก Thailand 1.0 ซึ่งมุ่งเน้นไปที่การเกษตร Thailand 2.0 ซึ่งเน้นอุตสาหกรรมเบา และ Thailand 3.0 ซึ่งเน้นอุตสาหกรรมขั้นสูง

การดำเนินนโยบายมาเป็นเวลาหลายทศวรรษ ส่งผลให้อุตสาหกรรมของประเทศไทยเติบโตอย่างรวดเร็ว ยกระดับมาตรฐานการครองชีพอย่างไม่น่าเชื่อ ตัวอย่างเช่น GDP เพิ่มขึ้นมากกว่าสามเท่าตั้งแต่ปี 2000 ตามข้อมูลของธนาคารโลก อย่างไรก็ดี เพื่อที่จะหลีกเลี่ยงกับดักรายได้ปานกลาง และ เพื่อที่จะบรรลุการเป็นประเทศพัฒนาแล้วภายใน 20 ปี รัฐบาลไทยในปี 2558 จึงได้คิดค้นนโยบายเศรษฐกิจใหม่ภายใต้วิสัยทัศน์ที่ทะเยอทะยาน อันเป็นที่มาของ Thailand 4.0 หรือ ประเทศไทย 4.0

แม้ว่าจะถูกกำหนดด้วยมาตรฐานอันน่าเกรงขามอีกทั้งรัฐบาลไทยที่มีความทะเยอทะยานสูง แต่ Thailand 4.0 ก็ประสบความสำเร็จอย่างโดดเด่น โดยพบว่าการใช้จ่ายด้านการวิจัยและพัฒนาเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่า เทียบได้เป็น 1% ของ GDP ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมาจนถึงปี 2560 ตามรายงานของสำนักงานอุดมศึกษาแห่งชาติ สภานโยบายวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม.

Article by: ASST.PROF. SUWAN JUNTIWASARAKIJ, PH.D.

Industry 4.0 technologies and systems—such as advanced robotics, 3D printing, augmented reality, and real-time digital factory simulation—not only will enable manufacturers to significantly improve speed and productivity but will also enable companies to reimagine their current approaches to global manufacturing and sourcing. Soon enough, the Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) has instantaneously recognized the opportunity to move up the manufacturing value chain. This issue offers brief development and updates on Industry 4.0 initiatives of Thailand’s and the neighbors.’  

As the fourth industrial revolution (4IR) is economically reshaping the globe, ASEAN members have collaborated on the Consolidated Strategy to build the ASEAN digital community where relevant policies and guidance are learned and shared. On April 29, 2017, the 4IR was recognized at the 30th ASEAN Summit in Manila, and the consolidated 4IR strategic framework for Digital ASEAN Community was proposed.

To begin, Singapore’s Smart Nation Roadmap has been a benchmark of the region. The government has focused its funding on strengthening workforce capabilities to accelerate adoption. The Hanoi government is promoting ICT development through tax and financial incentives, and upskilling the workforce to focus on sciences and technologies.

Answering the consolidated 4IR strategic framework for Digital ASEAN Community, Malaysia’s Industry 4.0 initiatives focus on creating the right ecosystem with talent supply and skill levels, collaboration platform, digital infrastructure, funding support, and data availability and sharing. However, Indonesia’s IR4.0 roadmap focuses on priority sectors: food and beverage, textile and apparel, automotive, electronics, and chemicals, according to the Economic Development Board of Singapore.

In accordance with the consolidated 4IR strategic framework for Digital ASEAN Community, Thailand’s government has launched the USD 5 billion budget in July 2017. This very first 4IR aims to (a) foster local technology SMEs and startups, (b) give birth to the Digital Economy Promotion Agency (DEPA) and National Digital Economy Committee (NDEC), and (c) increase R&D expenditures.

Perhaps, the most visionary, prominent national policy in Thailand is “Thailand 4.0.” Inspired by Industry 4.0, Thailand 4.0 is a broad economic model that promotes the role of technology, innovation, and creativity in unleashing a new stage of development. The policy is the successor of prior visions: Thailand 1.0 focused on agriculture; Thailand 2.0 focused on light industry; and Thailand 3.0 focused on advanced industry.

The implementations of the policies for decades resulted in Thailand’s rapid industrialization and, therefore, remarkedly lifted the living standards. The GDP, for example, has more than tripled since 2000, according to the World Bank. But to avoid the so-call middle-income trap and achieve developed nation status within 20 years, the Thai government in 2015 re-invented the economy under ambitious vision of Thailand 4.0.

Although Thailand 4.0 targets have set a formidably high bar and the Thai Government is highly ambitious, it has already achieved notable success, with R&D spending doubling to 1 of GDP in the five years to 2017, according to the Office of the National Higher Education, Science, Research, and Innovation Policy Council.

Article by: ASST.PROF. SUWAN JUNTIWASARAKIJ, PH.D.

インダストリー4.0のテクノロジーとシステム（例えば高度なロボット工学、3D印刷、拡張現実、リアルタイムのデジタルファクトリーシミュレーションなど）により製造業者は速度と生産性を大幅に向上させるだけでなく企業はグローバル製造およびにソーシングへの現在のアプローチを再考する事ができます。東南アジア諸国連合（ASEAN）は、製造業のバリューチェーンを引き上げる機会を即座に認識しました。この号ではタイと近隣諸国のインダストリー4.0イニシアチブに関する開発と最新情報を手短に紹介しています。

第4次産業革命（4IR）が経済的に世界を再形成しているためASEAN加盟国諸国は関連する政策とガイダンスを学び共有するASEANデジタルコミュニティを構築するための統合戦略で協働しました。2017年4月29日、マニラで開催された第30回ASEANサミットで4IRが承認されデジタルASEANコミュニティのための統合された4IR戦略的枠組みが提案されました。

そのスタートとしてシンガポールのSmart Nation Roadmapがこの地域のベンチマークとなりました。政府はその採用を加速するための労働者の能力の強化に資金を集中させました。ハノイ政府は税金と金銭的インセンティブを通じてICT開発を促進して科学技術に集中するための労働力スキルアップを推進しています。

デジタルASEANコミュニティの統合された4IR戦略的フレームワークに答えて、マレーシアのインダストリー4.0イニシアチブは、人材の供給とスキルレベル、コラボレーションプラットフォーム、デジタルインフラストラクチャ、資金調達サポート、データの可用性と共有を備えた適切なエコシステムの作成に重点を置いています。しかしながらシンガポールの経済開発庁によるとインドネシアのIR4.0ロードマップは、食品および飲料、繊維およびアパレル、自動車、電子機器、化学製品などの優先セクターに焦点を当てているとの事です。

デジタルASEANコミュニティの統合された4IR戦略フレームワークに従ってタイ政府は2017年7月に50億米ドルの予算を準備しました。この初の4IRの目的は（a）ローカルテクノロジーSMEとスタートアップの育成、（b）デジタル経済振興庁（DEPA）と国家デジタル経済委員会（NDEC）の誕生と、およびに（c）研究開発費の増額です。

タイで最も先見性のある、著名な国家政策はおそらく「タイ4.0」でしょう。インダストリー4.0に触発されたタイ4.0は新たな開発の段階を解き放つためのテクノロジー、イノベーション、創造性の役割を促進する幅広い経済モデルです。この政策は以前のビジョンの後継です。タイ1.0は農業に焦点を、タイ2.0は軽工業に焦点を当てました。そしてタイ3.0は先進産業に焦点を合わせました。

何十年にもわたる政策の実施はタイの急速な工業化をもたらし、従って生活水準を著しく引き上げました。例えばGDPですが、世界銀行によれば2000年比で3倍以上になっています。しかし所謂中所得国の罠を回避し20年以内に先進国の地位を獲得するためタイ政府は2015年にタイ4.0の野心的なビジョンの下で経済を再構築しました。

タイ4.0の目標は非常に高い基準を設定したタイ政府は非常に野心的ですが国立高等教育、科学、研究、イノベーション政策評議会によると2017年までの5年間で研究開発費はGDPの倍になり既に目覚ましい成功を収めているとの事です。

Article by: ASST.PROF. SUWAN JUNTIWASARAKIJ, PH.D.