โลจิสติกส์ 4.0, การจัดการห่วงโซอุปทาน 4.0 หรือการจัดการห่วงโซอุปทานอัจฉริยะ หมายถึง กระบวนการลอจิสติกส์ครบวงจรและการจัดการห่วงโซอุปทานในอุตสาหกรรมยุค 4.0 โดยใช้ Internet of Things, ระบบโลจิสติกส์กไซเบอร์ (cyber- physical systems), เทคโนโลยี, การวิเคราะห์ชุดข้อมูลขนาดใหญ่และการตัดสินใจด้วยปัญญาประดิษฐ์เกือบทั้งหมด
อุตสาหกรรมยุค 4.0 ครอบคลุมมากกว่าแค่ระบบโรงงานอัจฉริยะหรือการนำเทคโนโลยีมาใช้ ซึ่งจะอาศัยการวิเคราะห์องค์ประกอบหลักของโลจิสติกส์อัจฉริยะ, การจัดการโลจิสติกส์, และการจัดการห่วงโซ่อุปทาน(SCM) ในอุตสาหกรรมยุค 4.0 นี้มักจะเรียกกันว่า โลจิสติกส์ 4.0 ซึ่งจะประกอบไปด้วยภาพรวมขององค์ประกอบห่วงโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในยุค IOT, การใช้ปัญญาประดิษฐ์และระบบโลจิสติกส์ไซเบอร์ นอกจากนี้ยังเกี่ยวข้องกับการใช้หุ่นยนต์และหุ่นยนต์ที่ทำงานร่วมกับมนุษย์ (Collaborative robots: cobots) ในโลจิสติกส์, บทบาทและพัฒนาการของIOT, ระบบคลาวด์และการวิเคราะห์ชุดข้อมูลขนาดใหญ่ในการเชื่อมโยงโลจิสติกส์ หรือเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านของระบบดิจิตอลในการขนส่งและโลจิสติกส์ เห็นได้ชัดเจนว่าเทคโนโลยีต่างๆ, พัฒนาการ, ความท้าทายและวิธีแก้ปัญหา , การจัดการห่วงโซอุปทานอัจฉริยะและห่วงโซอุปทานดิจิตอล ดังนั้นเราจึงต้องพิจารณาปัจจัยเหล่านี้ในส่วนที่เกี่ยวกับห่วงโซอุปทานและโลจิสติกส์
Automation and applications
อุตสาหกรรมยุค 4.0 เป็นสภาวะการปรับเปลี่ยนวิธรการทำงานและการตัดสินใจและวิเคราะห์ทั้งหมดไปให้เครื่องจักรทำงานอย่างอิสระแทนแทน ระบบห่วงโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในอุตสาหกรรมยุค 4.0 มีความคล้ายคลึงกัน แม้จะมีส่วนที่แตกต่างหรือทับซ้อนกันบ้างในแง่การใช้งาน, เทคโนโลยี, องค์ประกอบด้านทรัพยากรมนุษย์และธุรกิจ
โลจิสติกส์มีหลายประเภท ดังนั้นจึงมีการให้คำนิยามโลจิสติกส์มากมาย เช่น การจัดระบบ, การวางแผนและการจัดการระบบที่ซับซ้อน เช่น โลจิสติกส์ในการจัดวาระต่างๆ บางคนนิยามโลจิสติกส์ว่าเป็นกิจกรรมที่มีองค์ประกอบและกระบวนการการเคลื่อนย้ายจำนวนมาก ซึ่งเราจะพิจารณาโลจิสติกส์ตามนิยามข้อหลังนี้ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนย้ายในระบบธุรกิจ, ห่วงโซ่อุปทานและอุตสาหกรรม 4.0
หากพิจารณาโลจิสติกส์เป็นกระบวนการจาก ก-ฮ ซึ่งมีขั้นตอนระหว่างกลางมากมาย, มีองค์ประกอบในห่วงโซ่อุปทาน, มีการขนถ่ายสินค้าที่มีประสิทธิภาพเพียงพอและมีการคิดวิเคราะห์แบบองค์รวมระหว่างขั้นตอนต่างๆโดยระบบมีอำนาจการตัดสินใจเอง เราจะเห็นภาพว่ามีการใช้เทคโนโลยีอะไรบ้าง : ตั้งแต่การขนส่งที่ไม่มีคนขับไปจนถึงระบบคอนเทนเนอร์อัจฉริยะ, คลังสินค้าอัจฉริยะ, ท่าเรืออัจฉริยะ, ชั้นวางสินค้าอัจฉริยะ การแลกเปลี่ยนทรัพยากรมนุษย์และข้อมูลในห่วงโซ่และบริบทโลจิสติกส์ จุดเปลี่ยนสำคัญคือการนำ เครือข่ายการเก็บข้อมูลขนาดใหญ่(blockchain) มาใช้ ซึ่งเราจะเห็นหลายกรณีที่ใช้เทคโนโลยีแยกประเภทในการขนส่ง, ท่าเรืออัจฉริยะ, การขนส่งทางเรือข้ามชาติ, การค้าปลีก และอื่นๆอีกมาก
จะเห็นได้ว่ามีองค์ประกอบอื่นอีกมากในห่วงโซ่อุปทานและหากไม่มีระบบดิจิตอลในห่วงโซ่อุปทาน โลจิสติกส์ 4.0 ก็จะไม่สามารถเกิดขึ้นจริงได้ ดังนั้น งานสำคัญที่เพิ่มขึ้นในการจัดการห่วงโซ่อุปทานและโลจิสติกส์อัจฉริยะในอุตสาหกรรม 4.0 จึงได้แก่
การเพิ่มอำนาจบริหารและการวิเคราะห์ในระบบโลจิสติกส์อย่างเหมาะสม เพื่อสร้างระบบโลจิสติกส์อัจฉริยะที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล, มีการเชื่อมโยงและรวดเร็ว/ยืดหยุ่นในการตอบสนองต่อความต้องการของภาคธุรกิจที่เกี่ยวข้องและธุรกิจที่ดำเนินการตามเวลาจริงมากขึ้น
ตั้งเป้าการเปลี่ยนผ่านของอุตสาหกรรมโดยมีวิสัยทัศน์แบบองค์รวมซึ่งมีโลจิสติกส์และห่วงโซ่อุปทานเป็นส่วนประกอบ การสร้างสมดุลระหว่างระบบการจัดการการตัวเองและระบบที่ให้อำนาจการตัดสินใจ(บางส่วน) และการวางแผนทรัพยากรมนุษย์ โดยให้น้ำหนักกับการปฏิบัติจริงและการวิเคราะห์ถึงการร่วมกันทำงานระหว่างมนุษย์และเครื่องจักร (cobots) ในคลังสินค้า และมีเป้าหมายสูงสุดเพื่อการตอบสนองความต้องการของระบบเศรษฐกิจที่กำลังเปลี่ยนแปลง
การเปลี่ยนวิธีการทำงานและการจัดการให้สอดคล้องกับการปรับเปลี่ยน, สถานการณ์จริงและแง่มุมต่างๆในยุคอุตสาหกรรม 4.0 เช่น การวิเคราะห์ข้อมูล, ระบบเศรษฐกิจที่เน้นการใช้ข้อมูล, การสร้างทักษะที่จำเป็นเพื่อการจัดการและตัดสินใจอย่างถูกต้องท่ามกลางสภาวะที่เปลี่ยนแปลงซึ่งมีการกระจายอำนาจตัดสินใจมากขึ้น, การตัดสินใจอย่างรวดเร็ว, การพัฒนาความสามารถและความรวดเร็วในการทำงานตามเวลาจริง โดยเปลี่ยนจากแนวทางที่องค์กรรวมอำนาจการบริหารและการวางแผนไว้ส่วนกลาง ไปเป็นการวางแผนตามความต้องการธุรกิจและความพร้อมเปลี่ยนแปลงในการจัดการ (ซึ่งมีประเด็นสำคัญอยู่ที่การเปลี่ยนผ่านของระบบดิจิตอล) ในระบบโลจิสติกส์ที่มีการวางแผนล่วงหน้าน้อยลง
เชื่อมโลจิสติกส์สู่อนาคต
การเป็นส่วนหนึ่งของการปฏิวัติด้านโลจิสติกส์อาจฟังดูน่ากลัวโดยเฉพาะสำหรับคนที่ไม่คุ้นกับ IOT, ปัญญาประดิษฐ์และเครือข่ายการเก็บข้อมูลขนาดใหญ่ (blockchain) แต่โชคดีที่มีข้อมูลจำนวนมากในอินเตอร์เน็ต ตั้งแต่เอกสารไปจนถึงวิดีโอ ซึ่งอธิบายพื้นฐานและให้ตัวอย่างเทคโนโลยีที่นำมาใช้จริง เมื่อคุณพร้อมที่จะเดินก้าวแรก โปรดอย่าลืมว่า : กระบวนการเปลี่ยนแปลงทั้งหมดมีเป้าหมายเพื่อการขนย้ายที่ปลอดภัยและมีความเสถียร ซึ่งเป็นเป้าหมายเดียวกับการเชื่อมโยงในระบบโลจิสติกส์
